Bij het verbranden van hout komen fijnstof en andere schadelijke stoffen in de lucht. Dat is voor iedereen ongezond en voor kinderen, ouderen en mensen met een longziekte is het extra schadelijk. Bovendien is het niet efficiënt om je huis te verwarmen met een open haard of houtkachel. Bij een open haard vliegt 90% van de warmte via de schoorsteen naar buiten. Bij een houtkachel vervliegt gemiddeld 35% van de warmte.

Hout stoken is ongezond voor iedereen

Hout stoken is ongezond voor iedereen: voor mensen die in de buurt wonen, maar ook voor jezelf als stoker. De rook van een houtvuur bevat namelijk altijd schadelijke stoffen, zoals fijnstof, kankerverwekkende koolwaterstoffen (PAK’s) en koolmonoxide. De deeltjes van de fijnstof van houtstook zijn vaak heel klein. Dit type fijnstof wordt PM2,5 genoemd. Hoe kleiner de deeltjes, hoe schadelijker ze zijn. Ze kunnen dan namelijk tot dieper in de longen doordringen. Bijna een kwart van de totale uitstoot van dit soort fijnstof (PM2,5) in Nederland is afkomstig van houtstook door mensen thuis. Dat is meer dan wat de industrie en zeevaart uitstoten van dit type fijnstof.

Gezondheidsklachten door houtstook

Mensen die houtrook inademen kunnen last krijgen van kortademigheid, luchtwegklachten en problemen met hart en bloedvaten. Soms moeten mensen een hoge dosis van hun medicijnen innemen doordat zij last hebben van de ongezonde lucht door houtstook. Houtstook zorgt voor ongezonde lucht, niet alleen buiten maar ook binnen in je eigen huis. Hoeveel last je hebt of welke klachten je krijgt, hangt van verschillende dingen af: de hoeveelheid rook, hoe lang je het inademt, hoe gezond je bent en welke stoffen er precies in de rook zitten.

Mensen met een longziekte (astma, COPD, bronchitis), ouderen en kinderen krijgen eerder gezondheidsklachten door de rook. Deze mensen kunnen benauwd worden, veel hoesten, of krijgen een (blijvend) slechtere longfunctie. Ook bij kleine hoeveelheden houtrook kunnen zij klachten krijgen. Als ze veel rook inademen, kunnen de klachten lang aanhouden, ook als de rook al weg is of ze uit de buurt van de rook zijn.

Hout stoken en het klimaat

Bij het verbranden van hout komt CO2 vrij. Dat is een broeikasgas dat zorgt voor klimaatverandering. Houtkachels en open haarden gaan onzuinig met hout om: een groot deel van de warmte vliegt zo de schoorsteen uit (bij de open haard gaat 90 procent van de warmte verloren, bij de houtkachel zo’n 35 procent). Dat is niet duurzaam.

Omdat hout opnieuw aangroeit, is het idee ontstaan dat hout stoken duurzaam is. Maar hout stoken is alleen klimaatneutraal als het hout uit klimaatverantwoord beheerde bossen komt. Uit zo’n bos wordt niet méér hout gehaald dan er aangegroeid is. Als er meer bos gekapt wordt voor verbranding dan er kan aangroeien, komt er meer CO2 in de lucht. Aanplant van nieuwe bossen kan wel helpen, maar het duurt tientallen jaren voordat die bomen flink gegroeid zijn en de CO2 opnieuw is opgeslagen in deze bomen. Op grote schaal hout gebruiken als brandstof is daarom niet duurzaam. Hout met FSC- of PEFC-keurmerk komt uit verantwoord beheerde bossen. Zie voor meer informatie over hout stoken en het klimaat de pagina over Pelletkachels en biomassaketels.

Gezondheids- en klimaateffecten samen

Hoe kunnen we het totale effect voor het klimaat en gezondheid van verschillende verwarmingsapparaten met elkaar vergelijken? Dat kan door alle luchtvervuilende stoffen en broeikasgassen die het apparaat per eenheid geleverde warmte uitstoot, bij elkaar op te tellen. Een warmtepomp komt daar dan het beste uit. Dit apparaat gebruikt elektriciteit. Een HR-ketel op gas scoort iets minder goed. Alle soorten houtstook scoren het slechtst. Het feit dat hout hernieuwbaar is en tijdens het groeien CO2 uit de lucht haalt, weegt dus niet op tegen de nadelige gevolgen van vooral fijnstof-uitstoot tijdens het hout stoken.

Risico's van houtstook in huis

Houtkachel vervangen door een pelletkachel?

Als je een gemiddelde inzethaard of houtkachel vervangt door een pelletkachel, verminder je de hoeveelheid fijnstof met 70 procent. Daarbij gaan we ervan uit dat het aantal uur dat je de kachel gebruikt gelijk blijft. Maar let op: als je de pelletkachel vaker gaat gebruiken, geeft dat nog steeds een flinke hoeveelheid fijnstof. Lees meer over pelletkachels.

En een eco-design kachel?

Koop nooit een oude tweedehands houtkachel, maar een nieuw model dat aan de Ecodesign eisen voldoet. Een kachel die na 2022 op de Nederlandse markt is gebracht en een CE-markering heeft, voldoet altijd aan de Ecodesign eisen. Van alle ecodesign houtkachels is een pelletkachel het minst vervuilend.

Kies voor een energiezuinige houtkachel: het verplichte energielabel op het apparaat helpt je daarbij.