Een klimaatbewuste keuze voor je glas fris of sap begint in de winkel bij de verpakking. Sap en fris zonder prik (koolzuurvrij) kun je het beste in pakken kopen. Voor koolzuurhoudende drank is een grote PET-fles met statiegeld de beste keuze. Wil je zelf een vers sapje maken? Check waar je voor het milieu op kunt letten bij je keuzes voor groente en fruit. Ga je voor een smoothie? Lees meer over de impact van melk en zuiveldrank.

Tips voor duurzaam sap en fris

Let op de verpakking

Ga je sap of fris kopen in de winkel? Dan boek je de meeste klimaatwinst door te letten op de verpakking. Bekijk in de tabel je verpakkingskeuzes voor fris en sap.

Beste keuze

Een drankkarton (drankpak) is de beste keuze voor sap en fris zonder prik zoals ijsthee. Bij koolzuurhoudende frisdranken zoals cola en sinas is een grote (1,5 of 2 liter) statiegeld PET-fles de klimaatvriendelijkste keuze.

Als je het opdrinkt kun je beter voor een groot formaat gaan. Een kleine verpakking is alleen goed als je daarmee verspilling voorkomt. Gemiddeld verspillen we 1 op de 20 glazen van de in huis gehaalde sappen en frisdranken.

Vermijd sap in eenmalige glazen flessen. De impact van sap in glazen flessen (zonder statiegeld) is ongeveer drie keer zo hoog als sap in drankenkarton. Sap in PET-flessen zit qua klimaatimpact tussen glas en drankenkarton in. In de horeca, natuurvoedingswinkel en in het buitenland kom je sap in glazen statiegeldflessen tegen.

Verschillende soorten vruchtensap

Vruchtensap bestaat uit 100 procent sap. Een nectar, ook wel vruchtendrank genoemd, is een drank waarin een flinke hoeveelheid vruchtensap is verwerkt, maar die niet volledig uit sap bestaat. In de Europese Vruchtensappenrichtlijn is vastgelegd hoeveel sap minimaal in een nectar aanwezig moet zijn.

Qua milieubelasting is het lastig te zeggen welk soort sap de beste keuze is. Dat komt doordat veel factoren een rol spelen en er onvoldoende bekend is om sappen met elkaar te vergelijken. Voor het klimaat kun je bij sappen wel op de verpakking letten. Van ananassap is wel bekend dat het vergeleken met sinaasappelsap, appelsap en druivensap een relatief hoge milieubelasting heeft. Dat komt doordat er in gebieden waar ananassen worden geteeld veel ontbossing plaatsvindt.

Geconcentreerd vruchtensap

De meeste vruchtensappen zijn gemaakt uit geconcentreerd vruchtensap. Hiervoor worden vezels, schillen en pitjes (deels of allemaal) uit het geperste fruitsap verwijderd. Voor het transport wordt ook een deel van het water eruit gehaald. Wat overblijft is het concentraat. Dit concentratieproces vindt meestal in de landen plaats waar de vruchten groeien, zoals bijvoorbeeld Brazilië, waar zo’n driekwart van het sinaasappelconcentraat vandaan komt. De sapconcentraten worden diepgevroren per schip naar Europa vervoerd. Hier wordt het concentraat ontdooid en aangevuld met water en vaak ook aroma’s en vitamine C.

Zelfgeperste sinaasappelsap en smoothies

Naast de voorverpakte sappen in de winkel, kun je natuurlijk ook zelf sap of smoothies maken van vers fruit en/of groente. Als je zelf thuis je sinaasappelsap perst belast je het klimaat ongeveer evenveel als wanneer je sinaasappelsap in een drankkarton koopt. Verse perssinaasappels om te persen komen vaak uit Spanje, die voor paksap worden meestal in Brazilië geteeld. Het concentreren van Braziliaans sap en het vervoer van het concentraat per schip naar Nederland is ongeveer even klimaatbelastend als het vrachtwagenvervoer van de verse Spaanse sinaasappels.

Als je zuivel door je sap doet om er een smoothie van te maken gaat de klimaatbelasting flink omhoog. Drink niet meer zuivel dan je nodig hebt, maar ook niet te weinig. Ook maakt het uit wat voor fruit en/of groente je gebruikt; gebruik zoveel mogelijk seizoensfruit of ingevroren fruit. Het (elektrisch) persen of shaken van fruit en/of overige ingrediënten kost energie, maar dit heeft in de totale klimaatbelasting van teelt tot en met glas maar een heel klein aandeel.

Fris met prik?

80 procent van de in Nederland gedronken frisdrank is koolzuurhoudend. De toegevoegde CO2 zorgt voor de 'prik' in je frisdrank. CO2 is een broeikasgas. De impact van de CO2-belletjes in je frisdrank is echter klein omdat het koolzuurgas een bijproduct is uit de voedingsmiddelen- of energiewinningsindustrie. Wel is er energie nodig voor het zuiveren en vloeibaar maken van het koolzuurgas en voor de transport en opslag. De extra klimaatimpact door de prik in de frisdrank is niet helemaal duidelijk, schattingen lopen uiteen van 1 tot 4 procent.

Keurmerken voor duurzame drank

Er zijn (nog) geen keurmerken te vinden op sap en frisdrank die je garanties geven over de klimaatimpact. Wel kun je letten op andere duurzame aspecten. Zo geven biologische keurmerken (EU keurmerk voor biologisch, EKO, Demeter) aan dat de teelt van de vruchten en suikerbieten/-riet zonder kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen heeft plaatsgevonden.

Bij de teelt van tropische vruchten komt het voor dat mensen moeten werken onder slechte omstandigheden of er sprake is van kinderarbeid. De topkeurmerken Fairtrade en Rainforest Alliance stellen strenge eisen aan onder meer werkomstandigheden, eerlijke(re) betaling aan werknemers en boeren en stellen ook milieu eisen.

Ook zijn er keurmerken (zoals FSC) die juist garanderen dat de verpakking van de sap van duurzame herkomst is. In de Keurmerkenwijzer kun je ieder keurmerk checken.