Microplastics breken niet of nauwelijks af in de natuur en daarom komen er steeds meer stukjes in het milieu. Dat is een wereldwijd probleem, want microplastics worden overal gevonden; van de diepste plekken in de oceaan tot de hoogste toppen van de Mount Everest. Bij zwerfafval en de plasticsoep heb je waarschijnlijk meteen een beeld in je hoofd, maar microplastics zijn zo klein dat je ze niet meteen ziet.

Planten, dieren en mensen nemen de deeltjes op. De risico’s van microplastics voor het milieu en de gezondheid van de mens zijn nog onduidelijk en onderzoek hiernaar is volop in beweging. Experimenten in het laboratorium laten zien dat microplastics schadelijke effecten kunnen hebben. Uit voorzorg is het voor mens, dier en milieu het beste als we zo min mogelijk microplasticvervuiling veroorzaken.

Tips tegen microplasticvervuiling

Vragen over microplastics

Kleding: dragen, wassen en drogen

Bij het maken en door het dragen, wassen en drogen van synthetische kleding komen microplasticvezels vrij. Kleding slijt altijd een beetje tijdens het wassen. De vezels die daarbij loslaten, spoelen met het waswater weg. Bij natuurlijke materialen als wol en katoen is dat geen probleem, maar synthetische vezels zoals polyester, acryl en vooral fleece dragen bij aan de ophoping van plastic in de natuur. 

Fleece geeft meer microvezels af dan andere synthetische materialen. Dit komt doordat de vezel opgeruwd wordt. Het materiaal krijgt daardoor een vachtachtige, onregelmatige open structuur. Fleece is populair voor buitenactiviteiten omdat het isoleert, weinig weegt en geen water opneemt. Hierin is het uniek en een geschikt alternatief vinden is lastig. Daarbij hebben mogelijke andere kledingmaterialen (wol of dons) hun eigen milieunadelen. Fleece kun je beter alleen gebruiken als het echt nodig is. 

Bij vloeibaar wasmiddel komen minder vezels los dan bij poeder. Als je alleen wilt letten op microplasticvezels is vloeibaar de beste keuze, maar het is niet duidelijk of vloeibaar beter is voor het milieu omdat andere factoren ook meewegen.

Minder microplasticvezels uit kleding

• Was synthetische kleding niet vaker dan nodig. Check of je kleren écht vies zijn of nog best een keer te dragen. Vaak frissen ze al op als je ze een nachtje buiten hangt, in de vriezer stopt of voor het open raam hangt.
• Droog fleece op een droogrek en niet in de droger.
• Spoel het pluis uit de wasdroger niet door de wc, maar gooi het in de afvalemmer.
• Koop en gebruik fleece alleen als het nodig is vanwege de isolerende werking.
• Je kunt ook kiezen voor kleding van natuurlijke materialen zoals wol, katoen, bamboe, linnen, zijde of viscose. Maar die stoffen hebben weer andere nadelen voor het milieu. Zo produceren schapen veel broeikasgassen en is de productie van zijde, bamboe en viscose erg vervuilend. Lees meer over de impact van kleding.
• Overweeg wasbare luiers en inlegvellen van ander materiaal dan fleece.
• Stofzuig voor je de vloer dweilt en gooi het stofzuigerpluis bij het restafval.

Autobanden: tips tegen slijten

Wat kun je doen met je banden?

70% van het bandenslijpsel komt van personenauto’s. Bandenslijpsel bestaat uit microplastics. Banden met de juiste spanning slijten minder snel. Pomp je banden daarom elke 2 maanden goed op: zo zorg je ervoor dat er minder synthetisch rubber in de natuur belandt. Je zou ook kunnen proberen om minder vaak te rijden, of te kiezen voor een kleinere auto.

Zwerfafval: hoe voorkom je het?

In Nederland belandt elk jaar zo’n 50 miljoen kilo afval op straat, het strand of in de natuur. Dat zijn zo’n 22 miljoen PMD-zakken vol plastic, drinkpakken en blik, bijna anderhalve zak per Nederlander! Al dit vuilnis belandt in de natuur of kan met de wind of rivieren mee naar zee gevoerd worden. Het gaat om grotere dingen als plastic flesjes en bakjes, maar ook om kleine dingen als sigarettenpeuken, snoeppapiertjes, doppen en ballonnen.

Wat kun je doen tegen zwerfafval?

• Gebruik je eigen hervulbare waterflesje en koffiebeker: dat scheelt een heleboel zwerfafval.
• Zorg dat je altijd een klein opvouwbaar tasje bij je hebt: handig voor een boodschap tussendoor of een aankoop in de stad.
• Gooi al je afval in de vuilnisbak, ook kauwgom, sigarettenpeuken en kleine stukjes plastic.
• Zit een vuilnisbak op straat vol? Prop het er niet bij, maar wacht tot je een vuilnisbak tegenkomt waar je het wel in kwijt kunt.
• Picknick of barbecue in het park of op het strand? Ruim al je afval netjes op. Zet geen tassen afval naast een volle vuilnisbak, maar gooi het liever thuis weg.
• Raap af en toe afval op dat in de buurt van je huis ligt. Zo hou je je eigen straat schoon.
• Laat geen ballonnen op: daarvan weet je zeker dat ze ergens op straat of in de natuur belanden. Iets te vieren? Kijk voor alternatieven op www.dieballongaatnietop.nl/alternatieven.

Goed omgaan met verf

Waarschijnlijk heb je er nooit bij stilgestaan, maar ook in verf zit plastic. Door slijtage (afbladderen), schuren en het uitspoelen van kwasten en rollers in de gootsteen kan dit in het milieu terechtkomen. Bij het schuren van verf komen er schilfers en stofdeeltjes op straat of in de tuin terecht. Deze deeltjes kunnen met het regenwater naar het riool stromen. Bij het uitspoelen van kwasten en rollers spoelt de verf via het gootsteenputje naar het riool. Via het riool kan het uiteindelijk in zee terechtkomen.

Wat kun je doen bij het verven?

• Spoel geen resten verf door de gootsteen en spoel je kwasten en rollers niet onder de kraan uit. Ook niet als je verf op waterbasis gebruikt! Het is een misverstand dat die verf niet schadelijk is voor het milieu.
• Kwasten en rollers hoef je tijdens je verfklus niet steeds schoon te maken: je kunt ze makkelijk bewaren in een potje water of plastic zakje. 
• Vang schuurstof op, er zijn bijvoorbeeld schuurmachines waar je een zakje aan kunt vastmaken waarin je het stof opvangt. En veeg stof dat op de grond valt op en gooi het in de vuilnisbak.
• Gebruik niet meer verf dan nodig is.
• Zorg dat de verflaag lang meegaat: goed voorwerk is belangrijk. Zit de verflaag er eenmaal op, maak die dan regelmatig schoon.

Plastic in doucheschuim en make-up (cosmetica)

Microbeads: je hebt er vast weleens van gehoord. In scrubs, peelings, douchegel en tandpasta zaten soms kleine plastic korreltjes die je huid of tanden licht schuren. Dat noemen we microbeads. De korreltjes spoelen met het water door het doucheputje naar het riool. Omdat de rioolwaterzuivering niet alle deeltjes tegenhoudt, spoelt een deel door naar zee. Fabrikanten in Europa hebben deze plastic microbeads inmiddels in bijna alle producten vervangen door natuurlijke materialen, bijvoorbeeld zand of gemalen vruchtenpitten. Het probleem van de microbeads is daarmee voor een groot deel opgelost.

Misschien wel ander plastic

Er kan nog wel een andere vorm van plastic in cosmetica en verzorgingsproducten zitten: van make-up, gezichtscrème, tandpasta, douchegel, shampoo, haarlak, scheerschuim, badzeep en babyproducten tot zonnebrand. Het is niet bekend hoe schadelijk dat plastic precies is. Wil je het zekere voor het onzekere nemen, gebruik dan de app van Beat the Microbead. Producten van deze lijst bevatten zeker geen microplastics.

Wat kun je doen met je cosmetica?

• Koop geen make-up of schmink met glitters: dat zijn kleine plasticdeeltjes.
• Heb je nog oude flessen of potten scrub, bodywash of crème staan, of heb je producten (online) buiten Europa gekocht? Voel dan of er korreltjes in zitten. Voel je korreltjes, check dan het etiket: zie je een van de volgende ingrediënten op het etiket staan, dan zitten er zeker microbeads in: polyethyleen (PE), polypropyleen (PP), polyethyleen terephthalaat (PET), polymethyl methacrylaat (PMMA) en nylon (PA). Gebruik deze producten niet meer, maar gooi ze met de verpakking weg bij het restafval.
• Let op keurmerken voor natuurcosmetica of cosmetica met een milieukeurmerk: producten met deze keurmerken bevatten zeker geen microplastics. Kijk voor meer informatie naar de cosmeticakeurmerken in de Keurmerkenwijzer.

Meer informatie

• De Europese Unie neemt maatregelen om te zorgen dat er minder microplastics vrijkomen.
• Nederlandse Cosmetica Vereniging geeft antwoord op veelgestelde vragen over (micro)plastic in cosmetica
• Nederland Schoon geeft informatie over zwerfafval
• Mermaids project: informatie over kleding en microvezels (in het engels)
• Plastic Soup Foundation organiseert acties tegen zwerfvuil, bijvoorbeeld World Cleanup Day.